CyberKnife
To CyberKnife είναι ένα σύστημα ρομποτικής ακτινοχειρουργικής, το οποίο χρησιμοποιείται παγκοσμίως για την αντιμετώπιση ογκολογικών και λειτουργικών παθήσεων του ανθρώπινου σώματος. Είναι ένα πρωτοποριακό σύστημα υπό την έννοια ότι συνδυάζει ρομποτική τεχνολογία και απεικονιστικά συστήματα για να καθοδηγήσει με χιλιοστομετρική (στερεοτακτική) ακρίβεια τη θεραπευτική δόση στη πάσχουσα περιοχή του ασθενούς προστατεύοντας ταυτόχρονα τα περιβάλλοντα όργανα.
Το σύστημα CyberKnife χρησιμοποιείται κλινικά από τις αρχές του 2000 όταν και πήρε έγκριση από τον οργανισμό FDA (Food and Drug Administration) των Η.Π.Α. για τη θεραπεία ογκολογικών και μη, παθήσεων του ανθρώπινου σώματος.
Η κλινική ΙΑΤΡΟΠΟΛΙΣ εγκατέστησε το σύστημα CyberKnife στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2006, πρωτοπορώντας την εποχή εκείνη δεδομένου ότι ήταν το 4ο σύστημα που εγκαταστάθηκε στην Ευρώπη. Έκτοτε, το σύστημα έχει υποστεί μια σειρά αναβαθμίσεων ώστε να μπορεί να εκτελεί βέλτιστα και με εξαιρετική ακρίβεια θεραπείες σε βλάβες του ανθρώπινου σώματος κατόπιν κλινικής ενδείξεως. Περισσότερα για το είδος των παθήσεων που αντιμετωπίζονται με το CyberKnife μπορείτε να βρείτε εδώ.
Το κέντρο ακτινοθεραπείας της κλινικής ΙΑΤΡΟΠΟΛΙΣ έχει τη μεγαλύτερη εμπειρία στη Ελλάδα στην εκτέλεση θεραπειών στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής, έχοντας προσφέρει θεραπεία σε περισσότερους από 7500 ασθενείς (Έλληνες πολίτες αλλά και πολίτες γειτονικών χωρών) με μια ποικιλία βλαβών η οποία παρουσιάζεται στο διάγραμμα :
Τι είναι η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική;
Η Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική (Stereotactic RadioSurgery-SRS) είναι μια εξελιγμένη ακτινοθεραπευτική τεχνική κατά την οποία χορηγείται με μεγάλη ακρίβεια (μικρότερη του ενός χιλιοστού) μια υψηλή δόση ακτινοβολίας σε μια καλά εντοπισμένη βλάβη του σώματος, ενώ παράλληλα η δόση στους γύρω υγιείς ιστούς μειώνεται απότομα ώστε να ελαχιστοποιούνται οι παρενέργειες.
Η συγκεκριμένη τεχνική δεν είναι νέα αλλά εφαρμόζεται σε ενδοκρανιακές βλάβες από τη δεκαετία του 1960 σε εξειδικευμένα κέντρα παγκοσμίως. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ασφαλή εφαρμογή της συγκεκριμένης θεραπείας είναι η χωρική ακρίβεια στη χορήγηση της αυξημένης δόσης. Αρχικά για την επίτευξη της απαιτούμενης ακρίβειας προσαρμοζόταν στο κρανίο του ασθενούς μια μεταλλική στεφάνη η οποία ακινητοποιούσε τον ασθενή καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας από το σχεδιασμό της θεραπείας μέχρι την ολοκλήρωσή της. To CyberKnife ήταν το πρώτο σύστημα παγκοσμίως το οποίο χρησιμοποίησε ακτινογραφικά συστήματα (διάταξη 2 ακτινογραφικών λυχνιών και 2 ψηφιακών ανιχνευτών) εντός του δωματίου θεραπείας για να καθοδηγήσει τη χορήγηση της θεραπείας με ακρίβεια εφάμιλλη αυτής των συστημάτων με τη μεταλλική στεφάνη. Ορίστηκε έτσι για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία ο όρος της Απεικονιστικά Καθοδηγούμενης Στερεοτακτικής Ακτινοχειρουργικής (Image guided stereotactic radiosurgery).
Εξορισμού η Στερεοτακτική Aκτινοχειρουργική χορηγείται σε μία (1) συνεδρία ενώ η Στερεοτακτική Aκτινοθεραπεία σε δύο ή περισσότερες (συνήθως έως 5) συνεδρίες.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της Στερεοτακτικής Ακτινοχειρουργικής με CyberKnife®;
To CyberKnife είναι το πρώτο σύστημα που χρησιμοποίησε απεικονιστικά συστήματα εντός του δωματίου θεραπείας (διάταξη 2 ακτινογραφικών λυχνιών και 2 ψηφιακών ανιχνευτών) τα οποία μαζί με τον ρομποτικό βραχίονα εξασφαλίζουν τη χορήγηση της θεραπείας με ακρίβεια μικρότερη του ενός χιλιοστού.
Η χρήση των απεικονιστικών συστημάτων και του ρομποτικού βραχίονα επέτρεψε :
• Την εφαρμογή της θεραπείας με CyberKnife σε βλάβες σε επαφή με κρίσιμα όργανα ή σε βλάβες αυξημένων διαστάσεων, μέσω της χορήγησης της θεραπείας σε μικρό αριθμό κλασμάτων (ultra hypofractionated treatments)
• Την εφαρμογή της θεραπείας με CyberKnife σε βλάβες και στο υπόλοιπο ανθρώπινο σώμα. Έτσι πλέον θεραπείες με CyberKnife εφαρμόζονται σε βλάβες του πνεύμονα, του ήπατος, του παγκρέατος, των επινεφριδίων, του νεφρού, της σπονδυλικής στήλης, του προστάτη αδένα, του μαστού αλλά και σε περιπτώσεις επανακτινοβόλησης βλαβών της κεφαλής και τραχήλου σε περιπτώσεις υποτροπής μετά από εξωτερική ακτινοθεραπεία.
• Την κατασκευή και χορήγηση μη ισοκεντρικών πλάνων θεραπείας τα οποία χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό συμμόρφωσης με το σχήμα της ακτινοβολούμενης βλάβης προστατεύοντας με τον τρόπο αυτό τα περιβάλλοντα όργανα.
• Την απλοποίηση της διαδικασίας της στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής διότι δεν απαιτείται :
◦ η μερικές φορές επίπονη διαδικασία της τοποθέτησης του μεταλλικού πλαισίου στην κεφαλή του ασθενούς.
◦ η παραμονή του ασθενούς εντός του κέντρου έως ότου ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός της θεραπείας. Ο ασθενής μετά τη λήψη των εικόνων αξονικής ή/και μαγνητικής τομογραφίας πηγαίνει σπίτι του και επανέρχεται την ημέρα εκτέλεσης της θεραπείας για την χορήγησή της.
Ποιο το όφελος για τον ασθενή απο τη θεραπεία με CyberKnife®;
Τα οφέλη για τον ασθενή είναι τα παρακάτω:
- Δεν απαιτείται εφαρμογή κρανιακού πλαισίου ακινητοποίησης
- Δεν γίνεται καμία τομή ή σημάδι στο δέρμα
- Ελάχιστος έως μηδενικός κίνδυνος μολύνσεων
- Ανύπαρκτος κίνδυνος αιμορραγίας ή απώλειας αίματος
- Ο κίνδυνος για τους υγιείς και γειτονικούς με τη βλάβη ιστούς ελαχιστοποιείται λόγω της ακρίβειας της δέσμης
- Χαμηλότερος κίνδυνος επιπλοκών όταν συγκρίνεται με άλλες θεραπευτικές μεθόδους
- Ελάχιστη χρονική περίοδος αποκατάστασης
- Η θεραπεία μπορεί να γίνει και σε όγκους που λόγω θέσεως δεν επιδέχονται χειρουργική επέμβαση
- Λιγότερη ταλαιπωρία και πόνος
- Λιγότερες επισκέψεις στο νοσοκομείο
- Δεν απαιτείται νοσηλεία γιατί γίνεται σε βάση εξωτερικού ασθενή
- Καλύτερη ποιότητα ζωής κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία
Πως λειτουργεί το CyberKnife®;
Tο CyberKnife® είναι ένα σύστημα Στερεοτακτικής Ακτινοχειρουργικής που χρησιμοποιεί τη σύγχρονη τεχνολογία και έχει ως σκοπό να είναι το ακριβέστερο και πιο ευέλικτο εργαλείο που διαθέτη η μοντέρνα ακτινοθεραπευτική. Μετά τη τοποθέτηση του ασθενούς στο κρεβάτι του συστήματος και σε θέση θεραπείας, λαμβάνονται δύο ψηφιακές ακτινογραφίες με γωνία 90 μοιρών μεταξύ τους και το σύστημα βρίσκει τη στερεοτακτική θέση του στόχου που έχουμε προγραμματίσει να ακτινοβολήσουμε.
Μόλις χαρτογραφηθεί ακριβώς η θέση του στόχου και γίνει αποδεκτή από τους υπεύθυνους ιατρούς, ο ρομποτικός βραχίονας κινείται και μαζί του και ο Γραμμικός Επιταχυντής, λαμβάνοντας θέση ακτινοβολήσεως όπως έχει καθορίσει το εκπονηθέν σχέδιο θεραπείας. Μια νέα ψηφιακή λήψη επιβεβαιώνει, ότι δεν υπήρξε μετακίνηση του στόχου ούτε χιλιοστό και τότε δίνεται η πρώτη δέσμη από το Γραμμικό Επιταχυντή. Η δεύτερη, τρίτη κλπ. δέσμες δίνονται από διάφορες γωνίες στο χώρο, με ανάλογες μετακινήσεις του ρομποτικού βραχίονα.
Πριν από κάθε δέσμη ακτινοβόλησης το σύστημα επιβεβαιώνει τη σωστή θέση ασθενούς και στόχου. Αν συμβεί κάποια μετακίνηση, αυτόματα γίνονται διορθώσεις ώστε να συνεχίσει την επικέντρωση της θεραπείας στο στόχο, όπως στο προσχεδιασμένο πλάνο. Το σύστημα είναι σε θέση να αντισταθμίσει τη μετακίνηση του ασθενή και του στόχου χρησιμοποιώντας ακτινογραφικές εικόνες σε πραγματικό χρόνο, που συσχετίζονται με τις ακτινογραφικές εικόνες του σχεδιασμού θεραπείας, για να καθορίζει τη θέση ασθενών και όγκων επανειλημμένα σε όλη τη διαδικασία θεραπείας.
Τελικά, δίδεται μια υψηλή δόση ακτινοβολίας με ακρίβεια συγκρίσιμη και ανώτερη με άλλες βασισμένες σε πλαίσιο ακινητοποίησης συσκευές ακτινοχειρουργικής, προφυλάσσοντας συγχρόνως τον γύρο φυσιολογικό ιστό. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ότι δεν περιορίζεται σε ισοκεντρική θεραπεία, αλλά οι πολλές και από διάφορες κατευθύνσεις δέσμες του μπορούν να καλύψουν οποιοδήποτε σχήμα στόχου – όγκου όσο παράξενο και ακανόνιστο κι αν είναι, κάνει το CyberKnife® να μπορεί να αντιμετωπίσει όγκους ή άλλες παθολογικές εστίες που άλλα συστήματα ακτινοχειρουργικής δεν θα μπορούσαν.
Ποιες παθήσεις αντιμετωπίζονται με το CyberKnife®;
Παθήσεις στον εγκέφαλο
• Μηνιγγιώματα (link)
• Ακουστικά νευρινώματα (link)
• Αδενώματα υπόφυσης (link)
• Εγκεφαλικές μεταστάσεις (link)
• Υποτροπές πρωτοπαθών όγκων εγκεφάλου (link)
• Αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες (link)
• Λειτουργικές παθήσεις (νευραλγία τριδύμου, τρόμος, κτλ.) (link)
Παθήσεις στη σπονδυλικής στήλης
• Οστικές μεταστάσεις (link)
• Ενδο-καναλικές μεταστάσεις (link)
• Νευρινώματα σπονδυλικής στήλης (link)
• Μηνιγγιώματα σπονδυλικής στήλης (link)
• Αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες (link)
Παθήσεις του πνεύμονα
• Πρωτοπαθείς όγκοι πνεύμονα (link)
• Πνευμονικές μεταστάσεις (link)
Παθήσεις του ήπατος
• Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (link)
• Χολαγγειοκαρκίνωμα (link)
• Ηπατικές μεταστάσεις (link)
Παθήσεις του παγκρέατος
• Καρκίνος παγκρέατος (link)
Παθήσεις του νεφρού και των επινεφριδίων
• Πρωτοπαθείς όγκοι νεφρού (link)
• Επινεφριδιακές μεταστάσεις (link)
Παθήσεις του προστάτη αδένα
• Αδενοκαρκίνωμα προστάτη (link)
• Υποτροπές καρκίνου στον προστάτη μετά από κλασσική ακτινοθεραπεία ή χειρουργική εξαίρεση (link)
Πόσο ακριβές είναι το CyberKnife®;
Η ακρίβεια της θεραπείας είναι καθοριστικός παράγων και πιθανώς το σημαντικότερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της ακτινοχειρουργικής. Η μέθοδος επικέντρωσης που χρησιμοποιεί το CyberKnife® αντιπροσωπεύει μια μοναδική πρόοδο, πολύ πέρα από τα παλαιότερα συστήματα ακτινοχειρουργικής που βασιζόντουσαν στο πλαίσιο που ήταν βιδωμένο στο κρανίο του ασθενούς ή το πλαίσιο που εξαρτιόταν από το στοματικό αποτύπωμα της άνω γνάθου.
Τώρα με τη χρησιμοποίηση των ψηφιακών ακτινογραφικών εικόνων της περιοχής θεραπείας με τα ανατομικά χαρακτηριστικά της ή των εμφυτευμένων δεικτών για την εντόπιση τη θέσης ενός στόχου, το CyberKnife® εξαλείφει την ανάγκη για ένα στερεοτακτικό πλαίσιο. Αν και χωρίς πλαίσιο (επομένως μη επεμβατική), η ακρίβεια του CyberKnife® είναι συγκρίσιμη και ανώτερη από τα βασισμένα σε πλαίσιο ακινητοποίησης συστήματα. (ακρίβεια της τάξης του 0,2 – 0,5 χιλιοστά).
Ποιες είναι οι παρενέργειες της θεραπείας;
Κατά την εκτέλεση της θεραπείας με CyberKnife οι ασθενείς δεν νοιώθουν τίποτα. Παραμένουν ήρεμοι πάνω στην κλίνη θεραπείας έως ότου ολοκληρωθεί η θεραπεία. Οι όποιες παρενέργειες δύναται να εμφανιστούν, δεν είναι μόνιμες και γενικά αντιμετωπίζονται με φαρμακευτική αγωγή την οποία δίνουν οι θεράποντες ιατροί.
Πως είναι το CyberKnife®
Το CyberKnife® αποτελείται από 6 βασικά μέρη – συστήματα τα οποία συνεργαζόμενα μεταξύ τους εκτελούν μία άριστη και ακριβέστατη Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική θεραπεία. Αυτά είναι:
Ένας μικρών διαστάσεων και ειδικών προδιαγραφών γραμμικός επιταχυντής 6 MV με ρυθμό δόσεως 600 MU/min (Monitor Units per minute).
Ένας ρομποτικός βραχίονας με δυνατότητα κινήσεων σε έξι άξονες (6 βαθμοί ελευθερίας), ώστε να είναι δυνατή οποιαδήποτε κατεύθυνση της δέσμης των ακτίνων στο χώρο. Ο βραχίονας αυτός κατευθύνεται και ελέγχεται από έναν ισχυρό ηλεκτρονικό υπολογιστή ο οποίος δεν επιτρέπει σφάλμα αποκλίσεως μεγαλύτερο των 0,2 χιλιοστών.
- Σύστημα ψηφιακής ακτινογραφίας (image – guided) το οποίο καθοδηγεί το ρομπότ άρα και τη δέσμη- για την παρακολούθηση της κίνησης του ασθενούς άρα και του στόχου (όγκου ή άλλης παθολογικής εστίας) για να γίνει αυτόματα η ανάλογη διόρθωση των παραμέτρων (Dynamic Tracking και Synchrony)
- Ειδικά σχεδιασμένο τραπέζι θεραπείας.
- Σύστημα σχεδιασμού θεραπείας με σύγχρονους και ισχυρούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές αλλά και εξελιγμένο λογισμικό με πολλές και μεγάλες δυνατότητες (forward και inverse πλάνο θεραπείας, single, multi-, iso & non isocentric treatment)
- Το ειδικό σύστημα 'Synchrony' που αποτελείται από συσκευές και λογισμικό και χρησιμοποιείται για θεραπείες σε όργανα που μετακινούνται κατά την αναπνευστική λειτουργία (πνεύμονας, ήπαρ, πάγκρεας, κτλ).
Διαδικασία Θεραπείας με CyberKnife®
Το κέντρο ακτινοθεραπείας εφαρμόζει εγκεκριμένες διαδικασίες για την εκτέλεση θεραπειών CyberKnife οι οποίες είναι διαπιστευμένες κατά ISO και περιλαμβάνουν τα εξής βήματα:
1. Παρουσίαση του περιστατικού στο επιστημονικό συμβούλιο του τμήματος το οποίο αποφασίζει αν είναι κατάλληλο για θεραπεία με CyberKnife
Το συμβούλιο του τμήματος αποτελείται από ακτινοθεραπευτές, νευροχειρουργούς και ακτινοφυσικούς. Κάθε περιστατικό παρουσιάζεται από τον θεράποντα ιατρό στα υπόλοιπα μέρη του συμβουλίου. Αφού μελετηθούν τα κλινικά δεδομένα και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων του ασθενούς και συζητηθούν πιθανές τεχνικές λεπτομέρειες, το συμβούλιο αποφασίζει αν το περιστατικό είναι κατάλληλο για θεραπεία με CyberKnife. Στη συνέχεια ο θεράποντας ιατρός ενημερώνει τον ασθενή για την απόφαση του συμβουλίου και συζητά μαζί του τα επόμενα βήματα της θεραπείας.
2. Προετοιμασία ασθενούς - Εξομοίωση
Για το σχεδιασμό και την εκτέλεση θεραπειών CyberKnife απαιτείται η λήψη λεπτομερών εικόνων αξονικής τομογραφίας με τον ασθενή σε θέση θεραπείας. Για το σκοπό αυτό ο ασθενής ευθυγραμμίζεται στον ειδικό αξονικό τομογράφο εξομοιωτή του τμήματος και λαμβάνονται τρισδιάστατες εικόνες αξονικής τομογραφίας της πάσχουσας ανατομικής περιοχής. Ανάλογα με την ανατομική περιοχή μπορεί να απαιτηθεί μια σχετική ακινητοποίηση του ασθενούς. Έτσι για βλάβες κεφαλής και τραχήλου, το κεφάλι του ασθενούς ακινητοποιείται με τη βοήθεια τυπικής θερμοπλαστικής μάσκας. Για βλάβες στο υπόλοιπο σώμα δύναται να χρησιμοποιηθεί αφρώδες στρώμα. Οι παραπάνω διαδικασίες είναι αναίμακτες και μη επεμβατικές. Για βλάβες στο ήπαρ, το πάγκρεας, τα νεφρά, τα επινεφρίδια και τον προστάτη απαιτείται η τοποθέτηση εξειδικευμένων δεικτών αναφοράς (fiducial markers) οι οποίοι θα καθοδηγήσουν με ακρίβεια τη χορήγηση της θεραπείας. Οι δείκτες αυτοί τοποθετούνται από επεμβατικό ακτινολόγο με τη χρήση υπερήχου ή αξονικού τομογράφου με τοπική αναισθησία. Στην περίπτωση εφαρμογής στον προστάτη αδένα οι δείκτες τοποθετούνται με τη βοήθεια υπερήχου από ουρολόγο Ιατρό.
Για την ακριβέστερη αναγνώριση και περιγραφή των βλαβών κατά το σχεδιασμό της θεραπείας από τον θεράποντα Ιατρό, μπορεί να απαιτηθεί η λήψη εικόνων Μαγνητικής Τομογραφίας (MRI), Ποζιτρονικής Τομογραφίας (PET/CT) ή άλλων απεικονιστικών μεθόδων (π.χ., αγγειογραφία). Οι συγκεκριμένες εξετάσεις γίνονται με εξιδεικευμένα πρωτόκολλα στα αντίστοιχα απεικονιστικά συστήματα που διαθέτει ο Όμιλος ΙΑΤΡΟΠΟΛΙΣ.
3. Σχεδιασμός θεραπείας
Ο σχεδιασμός της θεραπείας περιλαμβάνει την επεξεργασία των όλων απεικονιστικών δεδομένων του ασθενούς, το σχεδιασμό της βλάβης καθώς και των γειτονικών οργάνων και τον καθορισμό του πρωτοκόλλου θεραπείας από τον θεράποντα Ιατρό. Στη συνέχεια κατάλληλα εκπαιδευμένοι ακτινοφυσικοί αναλαμβάνουν να εκπονήσουν το πλάνο θεραπείας της σχεδιασθείσας βλάβης. Το τελικό πλάνο εκφράζει τον καλύτερο δυνατό τρόπο χορήγησης της θεραπείας το οποίο καλύπτει τα κριτήρια όγκου-δόσης του πρωτοκόλλου θεραπείας. Αυτό το πλάνο θεραπείας θα κληθεί να υλοποιήσει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του ρομποτικού βραχίονα, ο οποίος θα κατευθύνει τις δέσμες του Γραμμικού Επιταχυντή προς τη βλάβη με ακρίβεια μικρότερη του χιλιοστού.
4. Εκτέλεση θεραπείας
Την ημέρα της θεραπείας, προσέρχεται ο ασθενής και ξαπλώνει στο ειδικό κρεβάτι του συστήματος CyberKnife. Ο τεχνολόγος ακτινοθεραπείας προσαρμόζει το σύστημα ακινητοποίησης (εάν απαιτείται) που έχει φτιαχτεί κατά την εξομοίωση (μάσκα ή αφρώδες στρώμα) και με την παρουσία του Θεράποντος Ιατρού ή/και του ακτινοφυσικού ξεκινάει η θεραπεία. Αρχικά το CyberKnife® παίρνοντας ειδικές ψηφιακές ακτινογραφίες ελέγχει την ακριβή θέση του ασθενούς και της υπό θεραπείας βλάβη. Αυτό γίνεται συγκρίνοντας ψηφιακά τις ακτινογραφίες που λαμβάνονται με τον ασθενή σε θέση θεραπείας με αυτές που παρήχθησαν κατά το σχεδιασμό της θεραπείας. Ο έλεγχος αυτός συνεχίζεται ψηφιακά καθ' όλη τη διάρκεια της θεραπείας.
Κατά την εκτέλεση της θεραπείας, ο ρομποτικός βραχίονας κινείται στο χώρο έχοντας 6 βαθμούς ελευθερίας και στέλνει τη δέσμη των ακτίνων που παράγει ο Γραμμικός Επιταχυντής προς τη βλάβη με ακρίβεια μικρότερη του χιλιοστού. Η θεραπεία δεν προξενεί καθόλου πόνο ή άλλο δυσάρεστο αίσθημα. Μετά από 30 έως 60 λεπτά που διαρκεί η θεραπεία, ο ασθενής μπορεί να πάει σπίτι του και να συνεχίσει τις καθημερινές του δραστηριότητες. Αν η θεραπεία έχει σχεδιαστεί να γίνει σε περισσότερες από μία συνεδρίες, τότε ο ασθενής θα πρέπει να επανέλθει για να επαναλάβει την ίδια διαδικασία.
5. Πέρας θεραπείας
Μετά το πέρας χορήγησης της θεραπείας ο ασθενής λαμβάνει οδηγίες από τον θεράποντά Ιατρό του μαζί με το ιατρικό του σημείωμα το οποίο περιγράφει τις λεπτομέρειες της θεραπείας που του χορηγήθηκε. Επίσης του δίνονται οδηγίες και ημερομηνίες για τον επανέλεγχο.
Τι είναι η τεχνική «Synchrony»;
Αντίθετα από τις βλάβες του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης, οι στόχοι-όγκοι στα υπόλοιπα όργανα του σώματος και ειδικά κοντά ή μέσα στον πνεύμονα κινούνται με την αναπνοή. Για να μειωθεί η ακτινοβόληση του περιβάλλοντα υγιούς ιστού σε ένα κινούμενο με την αναπνοή στόχο-όγκο, πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε τις κινήσεις άρα τις αναπνοές. Ένας τρόπος είναι ο ασθενής να κρατάει την αναπνοή του όταν ακτινοβολείται. Όμως, το κράτημα της αναπνοής μπορεί να είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο σε μερικούς ασθενείς.
Η αναπνευστική κίνηση απαιτεί κατά το σχεδιασμό θεραπείας μεγαλύτερα περιθώρια ασφαλείας γύρω από τον όγκο, άρα γειτνιάζοντες φυσιολογικοί ιστοί θα λάβουν μεγάλη δόση ακτινοβολίας, άρα θα έχουμε μεγαλύτερη τοξικότητα, άρα και περισσότερες επιπλοκές. Επίσης παρατείνεται και ο συνολικός χρόνος θεραπείας.
Το σύστημα και η τεχνική 'Synchrony' είναι μια τεχνολογία που λειτουργεί μαζί με το CyberKnife® και κάνει πραγματικότητα τη δυναμική ακτινοχειρουργική. Δίνει τη δυνατότητα, ένας όγκος ή άλλος στόχος, να ακτινοβολείται ενώ κινείται λόγω αναπνοής. Το πλεονέκτημα του συστήματος 'Synchrony' είναι ότι ο ασθενής μπορεί να αναπνέει κανονικά σε όλη τη διάρκεια της θεραπείας, ενώ το ρομπότ αντισταθμίζει ενεργά την κίνηση αναπνοής κατά τη διάρκεια της ακτινοβολίας.
Το σύστημα 'Synchrony' καταγράφει τις αναπνευστικές κινήσεις του στήθους του ασθενή. Συνδυάζει πληροφορίες που συλλέγει από διαδοχικές ψηφιακές εικόνες ακτίνων X, από ειδικούς αισθητήρες στο θώρακα και από μικροσκοπικούς δείκτες αναφοράς (fiducials – markers), που εμφυτεύονται κοντά στον στόχο-όγκο, δίνοντας εντολές στο ρομπότ του CyberKnife® να ακολουθήσει ακριβώς τον κινούμενο όγκο την ώρα που γίνεται η ακτινοθεραπεία. Αυτό επιτρέπει την εξαιρετικά ακριβή ακτινοβόληση κατά τη διάρκεια της αναπνοής. Η θεραπεία γίνεται πιο άνετη για τους ασθενείς και σημαντικά γρηγορότερη.
Η ακρίβεια του CyberKnife® με 'Synchrony', η οποία είναι η μόνη συσκευή ακτινοθεραπείας που χρησιμοποιεί αυτόν τον τρόπο επικέντρωσης στον όγκο, είναι ικανή να μειώνει σημαντικά την έκθεση του φυσιολογικού περιβάλλοντα ιστού στην ακτινοβολία, άρα να μειώσει την τοξικότητα και τις παρενέργειες.
Το σύστημα 'Synchrony' χρησιμοποιείται από κοινού με το CyberKnife® για να θεραπεύσει τους ασθενείς με όγκους και παθολογικές εστίες στις περιοχές του σώματος όπως ο πνεύμονας, το ήπαρ, το νεφρό, το επινεφρίδιο και το πάγκρεας.
Ποιοι εμπλέκονται στη θεραπεία με CyberKnife®;
Υπεύθυνος για την εκτέλεση μια θεραπείας με CyberKnife είναι ο θεράπων ιατρός του ασθενούς. Στο σχεδιασμό της θεραπείας (κατασκευή πλάνου θεραπείας) συνδράμουν οι Φυσικοί Ιατρικής – Ακτινοφυσικοί του τμήματος, ενώ η χορήγηση της θεραπείας γίνεται από τους τεχνολόγους ακτινοθεραπείας του κέντρου ακτινοθεραπείας. Υπεύθυνοι για την ακριβή χορήγηση της θεραπείας και τον ποιοτικό έλεγχο του CyberKnife είναι οι Φυσικοί Ιατρικής - Ακτινοφυσικοί του κέντρου.
Υπάρχει εμπειρία στις θεραπείες με CyberKnife®;
Ο Κος Παναγιώτης Παντελάκος, MD, PhD, Ογκολόγος Ακτινοθεραπευτής, Διευθυντής Κλινικής CyberKnife & TomoTherapy του Ομίλου Ιατρόπολις εξηγεί ποια είναι η εμπειρία του Τμήματος CyberKnife του Ομίλου Ιατρόπολις όσον αφορά τον αριθμό και το είδος των περιστατικών αλλά και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται.
Σε τι διαφέρει η «Στερεοτακτική» από την «Κλασική»;
Υπάρχουν κάποιες διαφορές που μπορούν να χαρακτηριστούν μεγάλες ή μικρές.
Επιλογή και διαστάσεις στόχου
Στην κλασσική Ακτινοθεραπεία υπάρχουν ελάχιστες αλλά όχι μέγιστες διαστάσεις στόχων που μπορούμε να ακτινοβολήσουμε. Έτσι μπορούμε να υποβάλουμε σε θεραπεία στόχους που είναι συνήθως μεγαλύτεροι των 4-5 εκατοστών και να φτάσουμε μέχρι όλο το σώμα του ανθρώπου. Στη στερεοτακτική ακτινοχειρουργική δεν υπάρχουν ελάχιστες, όμως υπάρχουν μέγιστες διαστάσεις στόχου που μπορούμε να ακτινοβολήσουμε. Η ελάχιστη διάσταση στόχου είναι περίπου 2-3 χιλιοστά, ενώ η μέγιστη περίπου 4-5 εκατοστά.
Με το CyberKnife® έχουμε τη δυνατότητα να κινηθούμε με πιο μεγάλη ευελιξία από ελάχιστο στόχο ενός (1) χιλιοστού (η ακρίβεια του ρομπότ είναι ± < 0,5 mm) έως πολλά εκατοστά. Εξαρτάται από το είδος του προβλήματος που πρέπει να θεραπεύσουμε αλλά και τη θέση του στο σώμα.
Συνολική Χρονική Διάρκεια θεραπείας
Η κλασσική Ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται σε «συνεδρίες» που γίνονται μία (σπάνια δύο ή τρεις φορές) την ημέρα για ένα σύνολο από δέκα έως και σαράντα ημέρες. Στο χρόνο αυτό πρέπει να προστεθεί η προετοιμασία και μελέτη του ασθενούς που απαιτούν ακόμα 2 – 3 ημέρες.
Η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική χορηγείται σε μία ή δύο ή περισσότερες συνεδρίες σε αντίστοιχες ημέρες. Η προετοιμασία και μελέτη του ασθενούς γίνονται είτε την ίδια μέρα, είτε κάποια προηγούμενη της θεραπείας για τη λήψη αξονικής & μαγνητικής τομογραφίας.
Με το CyberKnife® γίνεται συνήθως μία έως το πολύ πέντε συνεδρίες σε αντίστοιχες και διαδοχικές ημέρες. Η προετοιμασία του ασθενούς γίνεται κάποια προηγούμενη της θεραπείας ημέρα και κατά τη μελέτη του περιστατικού (που διαρκεί από μία έως μερικές ημέρες) ο ασθενής παραμένει σπίτι του.
Τοξικότητα – επιβάρυνση φυσιολογικών ιστών
Επειδή το μέγεθος των πεδίων ακτινοβολίας στην κλασσική Ακτινοθεραπεία είναι μεγάλο (από μερικά έως πολλά εκατοστά), αναγκαστικά υπάρχει επιβάρυνση και μεγάλου ποσού φυσιολογικών κυττάρων, ιστών και οργάνων που βρίσκονται κοντά στον ακτινοβολούμενο στόχο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα κάποια τοξικότητα που είναι από μικρή έως σημαντική.
Στη στερεοτακτική ακτινοχειρουργική επειδή ο στόχος είναι μικρός και η ακρίβεια – επικέντρωση της θεραπείας μεγάλη, η επιβάρυνση των γειτονικών φυσιολογικών κυττάρων και ιστών είναι ελάχιστη έως μηδενική, άρα ουσιαστικά δεν υπάρχει τοξικότητα.
Στη θεραπεία με το CyberKnife® έχουμε την ιδανική λύση στο θέμα της τοξικότητας. Όταν ακτινοβολούμε ένα μικρό στόχο, δεν υπάρχει τοξικότητα λόγω ελάχιστης επιβάρυνσης των γειτονικών κυττάρων και ιστών.
Αλλά ακόμα και όταν ακτινοβολούμε μεγάλο στόχο (αρκετών εκατοστών) η ακρίβεια ακτινοβολήσεως είναι τέτοια που έχουμε την ελάχιστη δυνατή διασπορά ακτινοβολίας στους γειτονικούς με το πρόβλημα ιστούς, άρα και την ελάχιστη δυνατή τοξικότητα.